Jacobalia

In het eerste nummer van de Jacobsstaf, voorjaar 1989, staat een artikel van Mireille Madou, getiteld: ‘Jacobalia in Nederland’, een inleiding op de serie ‘Jacobalia in Nederland’. Madou definieert Jacobalia als ‘sporen die de cultus van Sint-Jacobus in de beeldende kunsten in Nederland heeft nagelaten’.

In het vijftigste nummer van de Jacobsstaf, juni 2001, wordt het woord ‘sporen’ in de definitie van Madou nader uitgewerkt: het betreft niet enkel objecten in de beeldende kunsten zoals bijvoorbeeld kerken, beelden, schilderijen, maar ook andere zaken die samenhangen met de cultus van Sint-Jacobus zoals Sint-Jacobusgasthuizen en -broederschappen.

De werkgroep Cultuur en Geschiedenis is nog een stap verder gegaan en beschouwt alles wat in het verleden of heden in relatie staat met Sint-Jacobus en de bedevaart naar Santiago als Jacobalia, zo bv ook een straat die vernoemd is naar Sint-Jacobus.

kies een plaats kies een provincie kies een regio

Sint-Jacobsbroederschap

De Broederschap van Sint-Jacob vroeg in 1430 aan Paus Martinus V toestemming om een kapel en een gasthuis op te richten. De toestemming werd

Vaandel

Dit is het vaandel van de Sint-Jacobsbroederschap. Sint-Jacobusbroederschappen waren meestal uitsluitend bedoeld voor diegenen die de bedevaart naar Santiago de Compostela hadden volbracht. Opname

Sint-Jacobsgasthuis

De Broederschap van Sint-Jacob vroeg in 1430 aan Paus Martinus V toestemming om een kapel en een gasthuis op te richten. De toestemming werd

Sint-Jacobskapel

De Sint-Jacobskapel is in 1430 gebouwd op de Windmolenweg (de huidige Bethaniëstraat, waar nu het gebouw van de BAM staat) en werd in de

Sint-Jacobskerk 1

In 1569 werd de oorspronlijke en uitgebreide Sint-Jacobskapel parochiekerk (1569-1629). In 1629, na de verovering van de stad door Frederik Hendrik, werd het gebouw

Sint-Jacobskazerne

Nadat Frederik Hendrik ‘s Hertogenbosch in 1629 ingenomen had werd de stad garnizoensstad voor het Staatse leger en zou dat blijven tot 1794. In

Sint-Jacobskerk 2a

In 1669 werd schuin tegenover de vroegere Sint-Jacobskerk 1, op de huidige plaats van de Sint-Jacobskerk 2c, een bedehuis (een schuilkerk) ingericht. De omwenteling

Sint-Jacobskerk 2b

De nieuwe kerk op de plek van de schuilkerk (Sint-Jacobskerk 2a) werd in 1804 in gebruik genomen. Na vrij korte tijd werd de kerk

Congregatie van jonge mannen van Sint Jacob

In de parochie Sint Jacobus heeft een kapelaan Jacobus een jongensvereniging opgericht met de naam: Congregatie van jongemannen van Sint Jacob. Het doel van

Sint-Jacobskerk 2c

Rond 1900 waren grote restauratiewerken noodzakelijk aan de Sint-Jacobuskerk 2b. In plaats daarvan werd besloten tot nieuwbouw op dezelfde plek. Er werd gekozen voor

Beeld

Tussen de twee toegangsdeuren van de voormalige Sint-Jacobskerk 2c, thans Jheronimus Bosch Art Center, staat op een lage zuil het beeld van Sint-Jacobus. Het

Stempel

Stempel van de voormalige Sint-Jacobskerk 2c in Den Bosch. Pelgrims, die dit stempel in hun pelgrimspas willen hebben, kunnen hiervoor terecht bij het secretariaat

Astronomisch uurwerk

In de voormalige Sint Jacobskerk, waarin thans het Jheronimus Bosch Art Center gevestigd is, bevindt zich een groot astronomisch uurwerk dat naast de tijd

Jacobusaltaar

De kooromgang in de Sint Janskathedraal heeft zeven straalkapellen. De kerk nummert deze van zuid naar noord. De grotere Annakapel, precies op de lengteas

Beeld 1

Aan en in de Sint-Janskathedraal bevinden zich afbeeldingen van Jacobus de Meerdere. Dit beeld bevindt zich in de zuidelijke geveltop: beelden die samen met

Beeld 2

De zuidpoort bevat een neogotische sculptuur, vervaardigd in 1880, met o.a. op voetstukken en onder baldakijnen de twaalf apostelen, onder wie Jacobus de Meerdere.

Beeld 3

Op de muurberen van het noordelijk transeptportaal staan de twaalf apostelen; geheel rechtsonder Jacobus de Meerdere.

Beeld 4

In het hoogkoor staat een reeks beelden, waaronder een van Jacobus de Meerdere met staf. Het is vervaardigd tussen 1854 en 1857 in de

Beeld 5

Op de zuidelijke koorbanken staan beelden in twee etages, o.m. Jacobus de Meerdere, die hier een onderarm mist.

Glas-in-loodraam 1

Het raam (uit 1872) is ontworpen door Lambert Hezenmans en uitgevoerd in het atelier J.B.Capronnier te Brussel. Jacobus is te zien op het oostelijke

Glas-in-loodraam 2

Het brede venster in de geveltop van de zuidelijke transeptarm is verdeeld in twee ramen. Beide ramen worden geflankeerd door tweemaal drie in nissen

Muurschildering 1

Op een van de pijlers van de voormalige Sint-Nicolaaskapel bevinden zich boven elkaar twee schilderingen: De bovenste zijn de apostelen Petrus en Jacobus de

Muurschildering 2

De Sint Janskathedraal heeft aan de kooromgang zeven straalkapellen. De middelste, recht achter het hoogkoor en de grootst van de zeven, is de huidige

Sluitsteen 1

Op een van de sluitstenen in de gewelven van het hoogkoor (de vijfde van oost naar west) staat Jacobus met boek en schelp.

Sluitsteen 2

In de binnenste koorzijbeuk de tiende sluitsteen (van noordwest naar zuidwest) Jacobus met Jacobsschelp als broche aan de kraag.

Tekening 1

Op deze tekening heeft Theodoor van Thulden Jacobus Major afgebeeld als pelgrim, maar ook als heilige. Jacobus draagt een opgeknoopt kleed en daarover een

Koperplaat 1

Dit is een koperplaat met een geëtste afbeelding van Jacobus voor het afdrukken van een devotieprent. De afbeelding en de tekst is uiteraard gespiegeld.

Devotieprent 1

Op deze devotieprent is Jacobus Maior afgebeeld op een wit paard en hij heeft in zijn linker hand een schild en in zijn rechter

Koperplaat 2

Dit is een koperplaat met een geëtste voorstelling van Jacobus voor het afdrukken van een devotieprent. De afbeelding en de tekst zijn uiteraard gespiegeld.

Devotieprent 2

Op deze devotieprent staat Jacobus afgebeeld als apostel. Zijn rechter hand rust op een enorm boek. In zijn linkerhand heeft hij een dunne tak,

Schelp 1

Deze metalen schelp is een pelgrimsteken (vermoedelijk een aandenken afkomstig uit Santiago de Compostela). Er zitten drie gaatjes in, zodat het insigne ergens op

Schelp 2

Deze schelp is een pelgrimsteken van de pelgrimage naar Santiago de Compostela. In de schelp zijn vermoedelijk drie gaatjes geboord om hem op kleding

Prent

Deze prent met als titel ‘Sint Jacob bezoekt de magiër Hermogenes’ is een ontwerp van Pieter Breugel de Oude en is in 1565 uitgegeven

Tekening 2

Deze tekening van Jan Antonius van Schooten uit 1910-1920 geeft een stadsbeeld vanuit het Sint Jacobskerkhof. Rechts zien we het dak van de oude

Sint-Jacobstraat

Deze straat heeft zijn naam te danken aan de Sint-Jacobskapel en het Sint-Jacobsgasthuis die hier na 1430 stonden.

Sint-Jacobskerkhof

Bij de Sint-Jacobskerk 1 (zie aldaar) lag een begraafplaats. Na de sluiting van de kerk werd dit kerkhof in 1636-37 geruimd en ontstond een

Sint-Jacobshof

Op een deel van het voormalige Sint-Jacobskerkhof is in 1930-31 een woningencomplex gebouwd rondom een hof. Vandaar de straatnaam Sint Jacobshof.

Huis Sint Jacob 1

Van dit woonhuis in de Verwersstraat is uit 1611 de naam ‘Sint Jacob’ bekend. Het heeft ooit de Franse school van Voutravrère gehuisvest. Voor

Huis Sint Jacob 2

Dit woonhuis/winkelpand aan de Pensmarkt stond bekend als ‘Wijnenbergh’, of als ‘Sint Jacob’. In het pand zit een 16e eeuwse kelder. De huidige gevel

Huis Sint Jacob 3

Van dit huis zijn vooralsnog geen nadere bijzonderheden bekend.