Astronomisch uurwerk

In de voormalige Sint Jacobskerk, waarin thans het Jheronimus Bosch Art Center gevestigd is, bevindt zich een groot astronomisch uurwerk dat naast de tijd ook de stand van de zon en de maan aangeeft, de plek in de dierenriem  en een ronddraaiende kalender bevat met de heiligendagen. Opzij van de klok bevindt zich een beeld van Sint Jacob die met zijn staf de juiste datum aanwijst. Jacobus is uitgedost als pelgrim en herkenbaar aan de schelp op zijn hoed.

Boven het uurwerk staat: Quis me absolvet temporis perditione (En wie zal mij dan mijn verloren tijd vergeven?)

Op het voetstuk van Jacobus staat: Haec est dies hodiense (Hier is de dag van vandaag).

Dit astronomisch uurwerk maakt onderdeel uit van een reconstructie van een oordeelspel dat in 1513 geplaatst is in de Sint-Jans kathedraal in Den Bosch. Fragmenten van het origineel bevinden zich nog aldaar.

In zo’n oordeelspel gaf men een visueel beeld van het Laatste Oordeel (in Den Bosch daarnaast ook van de aanbidding van Maria met het kindeke Jezus). Het was in die tijd een populair thema. In enkele plaatsen in Europa bevond zich zo’n oordeelspel en het was zeker een technisch hoogstandje. De kathedraal was er dan ook erg trots op. Later vond men zo’n speelklokachtig geheel toch wat minder goed passen in een kerk en raakte het oordeelspel door het uitblijven van onderhoud in verval en ging bijna geheel verloren.

In 2010 is deze reconstructie geplaatst in het Jheronimus Bosch Art Center. In de verschillende links kunt u een verdere beschrijving vinden en via de eerste link ook een filmpje bekijken van het spelen van de klok.

Waarom nu juist Sint Jacob op dit uurwerk is afgebeeld wordt niet duidelijk.