Fietsers

Het gebeurt niet vaak dat fietsers vanuit Santiago ook weer terug naar Nederland fietsen. Daarom is er veel behoefte aan informatie over de terugreis van Santiago naar Nederland. Daar is al vaker over geschreven in de media van het Genootschap. In dit artikel proberen we de informatie te bundelen. We richten ons daarbij ook op de fietser die de route naar Santiago aflegt in delen. Op een aparte pagina beschrijven we alle, ons bekende, mogelijkheden en knelpunten. Fietstransport

Er zijn een paar zaken waar je op bedacht moet zijn voordat je een grote tocht per e-bike gaat maken.

• Kies een e-bike met een middenmotor, voldoende motorvermogen (minimaal 70nM), een batterij van minimaal 500 watt en voldoende versnellingen. De fiets moet geschikt om bagage mee te nemen. Let wel een ebike is zwaarder dan een gewone fiets. Een aantal ebikes heeft een voorziening dat je ook lopend de motor kunt gebruiken.
• Ga niet zo maar van uit dat je ook het aantal kilometer kunt rijden dat de fabrikant opgeeft. Alles is afhankelijk van je eigen conditie, het gewicht van jezelf en je bagage, het terrein (heuvels, bergen, vlak), de wind (tegen of mee) en de mate waarin je gebruik maakt van de ondersteuning. Een aantal trainingsritten, in bergachtig terrein en in verschillende soorten weer, leren je wat je mogelijkheden zijn.
• Een tip van ervaren e-bike fietsers: hou bij je dagplanning ongeveer 20% capaciteit over, voor het geval een camping of hotel niet mee bestaat, gesloten of vol is.
• Kies een e-bike waarvan je batterij uit kunt nemen, zodat je hem in een aubergue, hostel of hotel mee kunt nemen om hem bij je slaapplaats op te laden. Omdat er soms maar weinig stopcontacten zijn is het aan te raden een stekkerdoos mee te nemen. Je kunt je batterij dan ook onderweg als dat nodig is opladen in een bar of een restaurant.

We geven enkele tips, en zie ook de website van de Vakantiefietser, www.vakantiefietser.nl. Het Nederlands Genootschap van Sint Jacob richt zich vooral op fietsers die over (half)verharde wegen en paden willen rijden. Mensen die met een mountainbike op pad gaan en over wandelpaden willen fietsen, laten we buiten beschouwing. Het fietsen over de drukbelopen wandelroutes van de camino raden wij af. Basiseisen voor de fiets:

• Het frame moet stevig en stabiel zijn, ook met bagage. Racefietsen en ligfietsen zijn daarom minder geschikt. De meeste pelgrims kiezen voor een zogenaamde trekkingfiets (ook wel randonneur genoemd) of hybride fiets.
• Alles is tegenwoordig online te koop, maar bedenk dat je een tocht van zo’n 2.500 km voor de boeg hebt. Een fiets die goed en lekker zit, is daarbij essentieel. Dat betekent een framemaat die past bij je lichaamsbouw en beenlengte en vooral met goed afgesteld stuur en zadel.
• Laat je bij aanschaf van je fiets voorlichten door een rijwielzaak die ook ervaring heeft met langeafstandfietsen. Let bij de aankoop vooral op de goede framemaat, degelijkheid, duurzaamheid, gemakkelijk te repareren en verkrijgbaarheid van de onderdelen. Maak het niet te ingewikkeld. Niet alle fietsenmakers op je route zijn gespecialiseerd in geavanceerde fietsonderdelen. Fietsen volgens de laatste mode en met de nieuwste snufjes is misschien leuk, maar technische hoogstandjes kunnen stukgaan en de buitenlandse fietsenmaker heeft niet altijd de kennis en apparatuur om die te repareren. Sterk, duurzaam, eenvoudig te repareren en ruime verkrijgbaarheid van de onderdelen zijn zaken waar je meer aan hebt.

Let verder op de volgende zaken:

• Bedenk van tevoren welke route(s) c.q. wegen je gaat fietsen en pas je fiets daarop aan. De meeste beschreven routes en tracks op deze website zijn geasfalteerd of anderszins verhard. Geen enkele route is echter vlak. Pas ook het aantal en het bereik van de versnellingen aan op de route die je gaat rijden.
• Stuur:  er zijn vele soorten en maten. Laat je goed voorlichten en probeer er een paar uit bij je fietsenhandel.
• Remmen: Voor een fietstocht naar Santiago de Compostela zijn schijfremmen of velgremmen het meest geschikt.
• Kies voor anti-lekbanden en houd je banden goed op spanning.
• Pedalen: clickpedalen of gewone pedalen; probeer uit wat je zelf het fijnste vindt.
• Versnellingssysteem: derailleur, een Rohloffnaaf of een Pinionsysteem. Gewone versnellingsnaven zijn minder geschikt voor rijden in de bergen met bagage. De Rohlhoffnaaf en het Pinionversnellingssysteem zijn extreem betrouwbaar, maar ook veel duurder dan een fiets met derailleur.
• Heb je eenmaal een fiets aangeschaft, laat hem dan goed afstellen, ga er enkele tochten mee maken, met en zonder bagage en ga terug naar je rijwielhandel als je fiets toch niet helemaal lekker zit.
• Raak vertrouwd met je fiets voor je vertrekt en maak ook (meerdaagse) tochten met bagage. De fiets reageert anders als deze zwaar beladen is.

Je eigen fiets heeft de voorkeur, omdat die precies op jou is afgesteld. Als je niet in Nederland start, kan dat een reden zijn om een fiets te huren. Zeker op de Camino Francés zijn hiervoor veel mogelijkheden, maar de kwaliteit van de huurfietsen verschilt en het is de vraag of de fiets wel past en lekker zit. In Frankrijk bestaat er een keurmerk voor fietsverhuurders: Accueil Velo van de fietsbelangenorganisaties. Dit keurmerk tref je aan op onder meer hotels en fietsverhuurders die aan de eisen van Francevelotourisme voldoen. In Spanje is Bicigrino de belangenorganisatie speciaal voor fietspelgrims. Bij deze organisatie kun je onder andere fietshuur regelen waarbij de fiets klaarstaat op het startpunt en achtergelaten kan worden op de plek waar je je tocht wilt eindigen: www.bicigrino.com. In Spanje kun je tegenwoordig nagenoeg alleen ebike’s huren.

Alleen naar Santiago fietsen biedt maximale vrijheid en volop ruimte om tot jezelf te komen. De kans op ontmoetingen onderweg met andere fietspelgrims is ook groter. Maar het kan ook eenzaam zijn, zeker als je pech krijgt onderweg. Wil je samen met iemand anders of met meerdere personen naar Santiago, maar heb je geen reisgenoot? Ga dan naar onze pagina Op zoek naar reisgenoten waar je een oproep kunt plaatsen of andere oproepen kunt bekijken. Het voordeel van samen fietsen is dat je ervaringen kunt delen en elkaar kunt helpen bij tegenslagen.

Café St.Jacques waar pelgrims elkaar ontmoeten

Zie je het niet zitten om de hele tocht alleen of met een paar andere fietsers te plannen? Kies dan voor een georganiseerde fietsreis. Er zijn diverse reisorganisaties die zowel individuele als groepsfietsreizen aanbieden. Voordeel is dat alles (onderdak, bagagevervoer) onderweg voor je is geregeld. Nadeel is dat het aantal kilometers per dag precies vaststaat en je weinig ruimte hebt om je eigen plan te trekken en dat er een behoorlijk prijskaartje aan hangt. Heb je interesse in georganiseerde fietsreizen? Kijk dan eens op de volgende websites:

• pelgrimroutes.nl
• snp.nl
• cycle2explore.webs.com

Een lastige vraag om te beantwoorden. Elk jaargetijde heeft zijn charmes. Het is maar net waar je van houdt. Het voorjaar is mooi om van de ontluikende lente te genieten. Als je laat in de lente vertrekt, kun je het bovendien zo plannen dat je 25 juli – de naamdag van Sint Jacob – in Santiago kunt vieren. Prefereer je rust en wat ruigere weeromstandigheden? Dan zijn januari of begin september goede vertrektijden. Houd er wel rekening mee dat je in Spanje drie flinke bergketens van 1.400 meter hoogte over moet, dus het kan koud zijn en hard waaien. Bovendien is het ’s ochtends nog lang donker. Als je buiten het seizoen gaat, realiseer je dan dat niet alle hotels en onderkomens hun deuren hebben geopend. Zo zijn de meeste campings geopend van half april tot half oktober. Ga je in de zomer, dan weet je zeker dat alles geopend is. Maar het is, zeker in het zuiden van Frankrijk en in Spanje, dan wel een stuk warmer en drukker. De meeste pelgrims gaan tussen half april en eind september. Ons advies is om de periode eind april/begin mei te vermijden: dat is de drukste periode, waarbij er heel wat pelgrims Spanje intrekken.

Zichtbaarheid In het buitenland zijn automobilisten vaak minder gewend aan fietsers dan in Nederland. Zorg dat je goed zichtbaar bent, bijvoorbeeld door het dragen van een geel of oranje reflecterend hesje of reflecterende kleding. En geef tijdig aan wat je van plan bent te gaan doen. Helm In Nederland, België en Frankrijk is een fietshelm niet verplicht (in Frankrijk wel voor kinderen tot 12 jaar). In Spanje ben je verplicht een helm te dragen buiten de bebouwde kom. Voor je eigen veiligheid is het dragen van een helm aan te raden. Verkeersregels In het buitenland gelden vaak een paar andere verkeersregels. Kijk daarvoor op anwb.nl.    

De kosten hangen af van een aantal variabelen, zoals de afstand die je gaat afleggen, het aantal overnachtingen dat je nodig hebt en het soort overnachting dat je kiest. Als je ervoor kiest in pelgrimsherbergen te verblijven en zelf kookt, is je reis relatief goedkoop. Overnacht je op campings of in hotels, dan ben je aanzienlijk meer geld kwijt.

Grote vraag als je iets wilt bekijken of boodschappen wilt doen, is: waar laat je je volgepakte fiets? Als je met zijn tweeën bent, kan er een bij de fietsen blijven. Als je alleen op pad bent, is het een kwestie van je fiets met een solide slot ergens goed aan vastmaken en er het beste van hopen. Neem altijd wel de belangrijke papieren en waardevolle spullen (zoals je navigatieapparatuur en telefoon) mee. Ga je ergens lunchen of wat drinken, dan kun je je fiets meestal wel in het zicht zetten. Heb je een overnachtingsplek gevonden, vraag dan meteen bij binnenkomst waar je je fiets kunt stallen. Liefst achter slot en grendel. De meeste hostels, hotels en B&B’s hebben wel een plek daarvoor. Maak wel een duidelijke afspraak over het tijdstip waarop je de volgende ochtend je fiets uit de stalling kunt halen. Bindt op een camping als het even kan je fiets met een solide slot vast aan een boom of paal.

De keuze voor navigatie onderweg zijn heel persoonlijk. Het gebruik van een gps, alleen kaarten en boekjes of een combinatie ervan is afhankelijk van je digitale vaardigheden, de tijd en het geld dat je hieraan wilt besteden en de behoefte aan achtergrondinformatie over je route. We hebben een aparte pagina gemaakt en de verschillende voor- en nadelen op een rijtje gezet.

Om in aanmerking te komen voor een Compostela (het bewijs van het voltooien van je pelgrimstocht), moet je het pelgrimsbureau kunnen laten zien dat je de tocht op eigen kracht gereden hebt. Leden van het Genootschap kunnen een credential (pelgrimspaspoort) aanvragen. Daarop kun je stempels laten zetten waarmee je kunt aantonen wanneer je waar geweest bent. In kerken, kloosters, toeristeninformaties, cafés en hostels kun je een stempel krijgen. Fietsers moeten in ieder geval op de laatste 200 kilometer voor Santiago twee stempels per dag halen. Pelgrims naar Santiago zijn herkenbaar aan hun St. Jacobsschelp. Deze kun je aan je fiets hangen of aan je stuurtas.

Na Santiago de Compostela loopt een oude weg naar Cabo Fisterra: de ‘Kaap van het einde van de wereld’. Deze weg werd al door de Kelten gebruikt. In Fisterra (of Finisterre), aan het eind van de wereld, ging de zon onder en begon volgens de legendes het rijk van de doden en van de wedergeboorte. In de Middeleeuwen liepen veel Christelijke pelgrims daarom door naar Fisterra. We merken dat steeds meer pelgrims deze oude traditie weer oppakken, maar het is natuurlijk geen must. Sterker nog: in de oude Jacobslegenden komt Fisterra helemaal niet voor. Los van alle legendes is de route naar Fisterra overigens wel prachtig. Je loopt of fietst over ruige rotsen en staat voor je gevoel letterlijk aan het eind van de wereld als je de zee ziet. Ook de route naar Fisterra vind je in het routeboekje van Sweerman (deel 3) of het aparte boekje uit de Camino Guide.

In West-Europese landen zitten honden over het algemeen achter een hek of ze verlaten hun eigen erf niet. Hoewel hun geblaf erg dreigend kan klinken, gebeurt het niet vaak dat zo’n hond je echt lastigvalt. Zwerfhonden, loslopende honden en mensen die hun hond uitlaten maar deze niet onder appèl hebben, kunnen wel problemen opleveren. 'Hij doet niks' stelt ook niet echt gerust als een hond tegen je tekeergaat of je achterna komt, Enkele tips:

• weeg af of je sneller bent dan je belager. Dit is zelden het geval. Vluchten triggert een hond sowieso;
• een “Dazer” (elektronische hondenafschrikker) gebruiken kan effect hebben (de hond deinst even terug) maar succes is niet altijd verzekerd en het kan de hond - als die van de schrik bekomen is - extra triggeren;
• kijk een hond niet aan, negeer hem, fiets - als dat mogelijk is - onverstoord, 'zelfverzekerd en relaxed' verder (ik ben de baas!, jij doet me niks!);
• een effectieve middelen bij dreigende honden zijn ook: doen alsof je een steen naar zijn kop gooit of dreigen met een flinke stok of een lange fietspomp;.
• (bij serieuze dreiging tot bijten): stap af, zet je fiets tussen jezelf en de hond en loop achteruit weg. Na enige tijd en voldoende afstand nemen heeft dit meestal effect.

In het onwaarschijnlijke geval dat je toch wordt gebeten door een hond: ga altijd naar een arts.

Pech is deels te voorkomen als je met een goed onderhouden fiets op pad gaat. Dat betekent dat je derailleur, balhoofd en remmen goed zijn afgesteld en je remblokjes, kabels, banden en ketting niet versleten zijn. Dit is al meer dan het halve werk. Als je dit onderhoud niet zelf doet, is zoiets een eenvoudige routineklus voor je fietsenmaker. Verder kun je zelf veel verhelpen als je een basisset gereedschap bij je hebt. Voor een basisset gereedschap kijk je bij je fiets welke maten inbussleutel en welke maten bout/moer gebruikt zijn. Bij veel moderne fietsen heb je namelijk alleen nog inbusbouten. Neem alleen de bij jouw fiets gebruikte maten mee. Verder een schroevendraaier die past op de schroeven die op jouw fiets zitten. Tenslotte een lichte bandenplakset, een lichtgewicht fietspompje, een reserve rem- en versnellingskabel, een paar reserve spaken en een reserve binnenband. Het is absoluut noodzakelijk dat je een basisreparatie als een band plakken of je band vervangen zelf kunt uitvoeren. Het is vaak eenvoudiger om een lekke binnenband meteen te vervangen, dan te zoeken naar het lek. Ook is het handig als je je remmen en achterderailleur zo nodig kunt bijstellen. Verder is het zeer raadzaam af en toe te controleren of alle inbusbouten en andere bouten en moeren nog goed vastzitten. Op slechte wegen wil nog wel eens iets lostrillen.

Krijg je te maken met een onderdeel dat echt kapot gaat, dan moet je naar een fietsenmaker. Dankzij de voortschrijdende standaardisatie van onderdelen die worden toegepast op Europese fietsen (denk aan Shimano) zijn relatief veel vervangende onderdelen in het buitenland verkrijgbaar. Bij 'specials' is het tegenwoordig gebruikelijk dat de betere fietsenmaker onderdelen opstuurt naar elders in Europa. Dit betekent wel dat je jezelf een paar dagen moet vermaken op je pechlocatie. Daarnaast zijn er meestal genoeg andere vakantiefietsers die je graag willen helpen of adviseren als je in de problemen zit. Vraag als je geen fietsenmaker kunt vinden aan de locals of zij iemand weten die fietsen kan maken.

Onderstaand, als wielerwoordenboek, de onderdelen van een fiets in het Spaans, Portugees en Frans:    

Nederlands	Spaans	Portugees	Frans
frame	cuadro	quadro	cadre
vork	horquilla	forquilha	fourche
wiel	rueda	roda	roue
vering	suspension	suspensao	suspension
velg	llanta	jante	jante
spaak	radio	raio	rayon
naaf	cubo	cubo	moyeu
lager	cojinete, rodamiento	rolamento	roulement
snelspanner	palanca, tornillo de apartura rapida	aperto rapido	serrage rapide
buitenband	cubierta	pneu	enveloppe de pneu
binnenband	cámara	camara de ar	chambre a aire
ventiel	válvula	válvula	valve
lekke band	pinchazo	discos	crevaison
gat	agujero, orificio	orificio	trou
reflector	reflector, catadioptrico	reflector	catadioptre
crank	biela	manivela	manivelle
stuur	manillar	guiador	guidon
zadel	sillin	selim	selle
ketting	cadena	corrente	chaine
kettingschakel	tronchacedenas	cadeado	maillon de chaine
tandwiel	plato	prato	plateau
pignon	pinon	rolamentos da pedaleira	pignon
remschijf/kabel	disco/cable de freno	disco/cabo de travao	disque/cable de frein
versnelling	cambio de marchas	mudancas	changement de vitesses
derailleur	desviador, cambio	desviador	derailleur
fietsslot	candado,antirrobo	cadeado ant-roubo	antivol
fietspomp	bomba de aire	bomba	pompe
fietsaanhanger	remolque de bici	reboque de bicicleta	remorque de velo
fietshelm	casco de ciclista	capacete	casque
fietstas	alforjas de bici	bolsa lateral	sacoche
gereedschap	herramienta	ferramenta	outil
fietswinkel	tienda de bicicletas	loja de bicicletas	velociste
fietscompartiment trein	cuarto de bicicletas	compartimento para bicicletas	compartiment velos
fietsverhuur	alquiler de bicicletas	aluguer de bicicletas	location de velos
kapot	roto	avariada	cassé
kinderfiets	bici de nino	bici de crianca	vélo pour enfants
fietsenstalling	aparcamiento de bicicletas	parque para bicicletas	parking velo
fietsenberging	garaje, cuarto de bici	arrecadacao para bici	abri à vélos

De gouden regel is: fietsen doe je op een fiets die je past. De goede framemaat is belangrijk, net zoals een goede zadel- en stuurafstelling. En natuurlijk een goed zadel! Een goede fietswinkel helpt je zowel met het bepalen van de goede maat fiets, als met het goed afstellen van je fiets en het kiezen van het juiste zadel; de stand van je zitbotjes en je houding op je fiets is daarbij van belang. De meeste fietsblessures ontstaan door het trappen met een te zwaar verzet of zijn het gevolg van het niet bij elkaar passen van je fiets, je fietshouding en je postuur. Je lichaam moet zich in dit geval aanpassen aan de omstandigheden. Voordat je het weet, dwing je jezelf in een niet-optimale houding. In volgorde van frequentie van optreden zijn er de volgende blessures:

• lage rugpijn;
• knie- en bovenbeenklachten;
• nek- en schouderpijn, al dan niet gecombineerd met rugpijn;
• pols- en handklachten, die je vaak kunt voorkomen door je stuur wat hoger te zetten, fietshandschoenen te dragen en regelmatig met je handen van positie te wisselen;
• zitklachten, zoals zadelpijn en huidirritaties aan het zitvlak. Zadelpijn kan je voorkomen door de juist framemaat voor je fiets te kiezen en door een goede zadel-en stuurafstelling. En natuurlijk door een goed zadel. Een goede fietswinkel helpt je zowel met het bepalen van je framemaat als met het afstellen van je fiets en het kiezen voor een geschikt zadel. Voorts is het verstandig om voorafgaand aan je tocht oefenritten te maken, met en zonder bagage (met bagage is echt anders dan zonder). Hiermee kweek je ‘zitvlees’. Ga verder af en toe op de trappers staan. Huidirritaties aan het zitvlak worden vaak veroorzaakt door verkeerde kleding. Een goede fietsbroek kan veel ellende voorkomen. Die heeft een zeem zonder naadjes en voert het vocht af, waardoor er minder irritatie ontstaat. Neem twee verschillende fietsbroeken mee (en probeer die van te voren uit!) zodat je bij eventuele irritaties door naadjes of plooitjes van een broek een andere broek kunt dragen. Zorg verder voor een goede hygiëne. Meer weten? Lees hier de tips van een wielersportarts.

Vaak ontstaat zadelpijn door een verkeerde houding. De goede framemaat is belangrijk, maar daarnaast zijn een goede zadel- en stuurafstelling belangrijk. En natuurlijk een goed zadel! Een goede fietswinkel helpt je zowel met het bepalen van de goede maat fiets, als met het goed afstellen van je fiets en bij het kiezen van een zadel; de stand van je zitbotjes is daarbij van belang. Laat je billen wennen aan het langere tijd achtereen op de fiets zitten. Ga dus trainen op je vakantiefiets, en ook met bagage; met bagage fiets je anders dan zonder. Wissel tijdens de rit van houding door af en toe op de trappers te gaan staan. En stap ook regelmatig af, om je omgeving lopend te bekijken bijvoorbeeld. Investeer in ten minste twee goede fietsbroeken (dit kost misschien wat, maar niets zo vervelend en hinderlijk als pijnlijke billen) en probeer die ook vooral van tevoren uit. Neem twee verschillende fietsbroeken mee, zodat je bij eventuele irritaties door naadjes of plooitjes van een broek een andere broek kunt dragen. Zorg verder voor een goede hygiëne. Meer weten? Lees de tips die we van een wielersportarts kregen.

Een val levert vaak lelijke schaafwonden en/of bloeduitstortingen op. Zorg in ieder geval voor een goed EHBO-setje in je bagage zodat je onderweg kunt ontsmetten en verbinden. Bij forse schaaf-of vleeswonden is het raadzaam een arts of EHBO-post te bezoeken als je langer dan tien jaar geen tetanusinjectie hebt gehad. Voorkom zonnebrand: smeer je vóór - en ook regelmatig tijdens je tocht! - goed in met anti-zonnebrand met een hoge beschermingsfactor. Vermijd als het erg warm is de warmste uren van de dag zo tussen 12 en 15 uur. Neem je Zorgpas mee en sluit een reisverzekering af. Gebruik je medicijnen, neem dan ook een lijst mee met de namen van deze middelen en die van de werkzame stof. Een reisverzekering heb je nodig als aanvulling op de wettelijk verplichte zorgverzekering in Nederland. Kijk vooraf ook altijd even wat je moet doen als je in het buitenland naar de dokter, het ziekenhuis of een andere hulpverlener moet. Vaak ben je verplicht om eerst contact op te nemen met je zorgverzekeraar en/of met de alarmcentrale van je reisverzekering. Je kunt uiteraard bij klachten ook eerst je eigen huisarts bellen voor advies.