Voorbereiding

Je kunt de vraag misschien beter omdraaien. Wat heb ik per se nodig en wat kan ik thuislaten? Alles wat je thuislaat is meegenomen is weliswaar een cliché geworden, maar het aardige van clichés is dat er vaak een kern van waarheid in zit. Bedenk bij alles wat je inpakt of je het echt nodig hebt. Ondanks dat de meeste pelgrims goed over dit advies hebben nagedacht, blijkt in de praktijk vaak dat iedereen toch te veel meeneemt en onderweg een postkantoor opzoekt om het ‘overtollige’ gewicht naar huis te sturen. Kijk extra kritisch naar reserveonderdelen en spullen die je ‘misschien’ nodig denkt te hebben. Van sommige zaken is het gewicht groter dan het werkelijk belang. Tel alles waarvan je denkt ‘dat weegt niks’ eens bij elkaar op en zie hoe zwaar dat is. Het is goed je te realiseren dat je niet de Sahara of het tropisch regenwoud intrekt. De meeste producten zijn gewoon onderweg te koop. Het is soms even zoeken, maar veel toiletartikelen als zeep en tandpasta zijn er ook in kleine verpakkingen. Tip: wacht met aanschaf niet tot de week voor vertrek, maar sla ze meteen in als je ze ziet. Veel artikelen als handdoeken en ondergoed zijn ook in een lichtgewicht versie te koop. Vaak wat prijziger dan de keukenhanddoek, maar wel een stuk lichter en snel droog. Weeg ook af hoe belangrijk een bepaald artikel voor je is. Kun je niet zonder je…? Dan gewoon meenemen. Verder is het natuurlijk heel persoonlijk. De een moet er niet aan denken zonder mascara op stap te gaan, terwijl de ander zijn gitaar bestempelt tot eerste levensbehoefte. De standaard regel is dat je rugzak niet meer mag wegen dan 20% van je lichaamsgewicht, maar in de praktijk is 10 à 15% een goede vuistregel, zeker als je niet kampeert. Veel stappers maken er een sport van onder de 10 kg te blijven. Fietsers kunnen wat meer meenemen, maar 20 kg is toch wel het maximum. Bedenk dat je al die kilo’s ook steeds omhoog de bergen op moet brengen. En waarom zou je als fietser meer mee willen nemen dan een loper?

Nee, het moet niet, maar je hebt er wel veel plezier van als je deze talen spreekt want lang niet iedereen langs de camino spreekt Engels. Het is prettig als je je in de taal van het land waar je bent kunt uitdrukken, maar er is geen man overboord als dit niet het geval is. Met de kennis van een paar elementaire woorden kom je een eind en met een flinke portie gebarentaal zul je de plaats van je bestemming altijd wel bereiken. Het simpele feit dat je je best doet de taal van je gesprekspartner te spreken – hoe gebrekkig ook – wordt door iedereen gewaardeerd en doet deuren voor je open gaan. Als je je goed wilt voorbereiden is een cursus Frans of Spaans geen gek idee. Er zijn verschillende instituten en volksuniversiteiten waar je terecht kunt. Er zijn zelfs speciale cursussen Spaans voor pelgrims. Informeer ernaar bij het Genootschap.

Een deel van het onderdak langs pelgrimswegen naar Santiago wordt aangeboden op basis van 'donativo'. Dit is Spaans en betekent: gift. Er is geen vaste prijs, maar de pelgrim bepaalt zelf hoeveel zij of hij bijdraagt voor de pelgrim van de volgende dag. Helaas gaan teveel pelgrims ervan uit dat donativo betekent: ‘gratis’ of ‘lekker goedkoop’. Ten onrechte. Donativo is een kernwaarde van de camino, die staat voor: vertrouwen en respect, verbondenheid en samen delen. Donativo betekent dat elke pelgrim bijdraagt in overeenstemming met de ontvangen diensten en naar vermogen. Ofwel, sommige pelgrims kunnen minder bijdragen, andere pelgrims meer. Het is die solidariteit die zorgt dat de vrijwilligers in een donativoherberg pelgrims kunnen blijven ontvangen. En dat ook pelgrims die minder geld hebben op pad kunnen gaan. Het is een concrete vorm van solidariteit en wederzijdse hulp tussen pelgrims. Wat is een ‘passende’ donativo? Veel pelgrims vinden het moeilijk zelf het bedrag van hun donativo te bepalen en zoeken houvast. We zien bijvoorbeeld dat pelgrims die ook lid zijn van ‘Vrienden op de fiets’ de richtbedragen van die vereniging als uitgangspunt nemen. Anderen kijken naar wat een ‘reguliere’ overnachting ze kost; al dan niet met avondeten en ontbijt. Vind je het desondanks lastig, dan kun je de volgende bedragen in het achterhoofd houden: - voor een overnachting in Spanje € 5 tot € 8, in Frankrijk € 10 à € 15; - voor een bed plus avondmaal en ontbijt in Spanje € 20, in Frankrijk € 25 à € 30. Het principe is dat je met jouw donativo zorgt dat de vrijwilligers ook de pelgrim die na jou komt gastvrij kunnen ontvangen. Bovendien worden donativoherbergen weliswaar gerund door vrijwilligers, maar er zijn – naast eten en drinken voor de pelgrims – natuurlijk ook exploitatiekosten.

Iedereen reist op zijn of haar manier en je kunt het zo duur maken als je zelf wilt. Als je onderweg gesteld bent op de luxe van een hotel, moet je dat zeker niet laten. Veel pelgrims vinden echter dat bij pelgrimeren ook een zekere eenvoud en soberheid past. En vaak blijkt dat de gebeurtenis waar je met het meeste plezier aan terugdenkt, geen enkele relatie had met het geld wat je ervoor betaalde. Waar denk je met meer plezier aan terug, aan die overnachting in een vijfsterrenhotel of aan die bejaarde vrouw in dat met kranten dichtgeplakte dorpje dat je spontaan haar logeerkamer aanbood toen je er helemaal doorheen zat en ook nog een pan soep voor je op het vuur zette? (...)

De 'Credencial del Peregrino', letterlijk de “geloofsbrief van de pelgrim”, is het op naam gestelde persoonlijke document dat de status van het pelgrim zijn bevestigt. Het wordt ook wel het “pelgrimspaspoort” of de “stempelkaart” genoemd. In de middeleeuwen kreeg de pelgrim de geloofsbrief van een pastoor of bisschop, die hiermee verklaarde dat de drager werkelijk een gelovige pelgrim was, op weg naar Compostela, het graf van de Heilige Jacobus. De opsteller van de brief beval de pelgrim aan in de gunst van wie hij zou ontmoeten, en hij verzocht de lezer om aan de pelgrim onderdak, voedsel en hulp te bieden. In de huidige tijd wordt de credencial verstrekt door de Jacobusgenootschappen in Europa. Iedereen die lid wordt van zo’n genootschap kan de credencial aanvragen. Ook onderweg is de credencial op sommige plaatsen te koop. Het is een document met een lange bestaansgeschiedenis, maar het heeft tegenwoordig vooral een praktische waarde als stempelkaart en als ‘toegangsbewijs’ voor de pelgrimsherbergen. In Frankrijk wordt er niet altijd naar gevraagd, maar in Spanje kom je zonder pelgrimspaspoort de herberg niet in. En in het pelgrimsbureau in Santiago moet je de credencial laten zien om in aanmerking te komen voor een compostela. En verder is het een mooi souvenir. Elk stempel vertelt zijn eigen verhaal. Als u zich als lid aanmeldt bij het Genootschap, krijgt u het pelgrimspaspoort gratis. Leden kun een nieuw paspoort aanvragen via de webwinkel.

Het woord refugio betekent letterlijk: toevluchtsoord, vluchtheuvel. Een refugio is een onderkomen waar uitsluitend pelgrims te voet, met de fiets of te paard tegen een geringe vergoeding gedurende één nacht een eenvoudig onderdak kunnen genieten. Tegenwoordig heet zo'n onderkomen in Spanje een ‘albergue de peregrinos’, maar in de volksmond blijft het ‘refugio’ heten. Een pelgrimspas/credencial is verplicht voor onderdak in een pelgrimsherberg. In de meeste herbergen kun je douchen met warm water, ook is er doorgaans een keukentje en vaak is er wasgelegenheid voor je kleding, maar geen enkele faciliteit is vanzelfsprekend. De slaapzalen variëren in grootte en comfort. Er zijn ruimtes voor 2, maar ook voor 30 à 40 bedden. Je slaapt in je eigen slaapzak / lakenzak. Er zijn niet altijd dekens beschikbaar. In sommige herbergen (of in een aanleunend restaurant) is een maaltijd, en eventueel een ontbijt verkrijgbaar tegen een schappelijke prijs en op niet al te grote afstand van het gebouw bevindt zich vaak een winkeltje waar je de dagelijkse inkopen kunt doen. De meeste herbergen zijn geopend vanaf 14 uur en de volgende ochtend dient men vóór een bepaalde tijd, meestal tussen 8 en 10 uur, weer te vertrekken. Fietsers moeten weten dat een ongeschreven wet bepaalt dat lopers voorrang hebben op fietsers. Een pelgrimsherberg is een pleisterplaats, waar je bijkomt van de vermoeienissen van de afgelopen dag, een plek ook waar je jezelf en zeker ook je voeten/benen en billen tot rust kunt laten komen. Kortom, je doet er energie op voor de volgende etappe en je ontmoet medepelgrims. (zie ook: 'Wat is een pelgrimspaspoort?' en 'Wat is een donativo?')

In het menu Eten en slapen vindt je tal van overnachtingsadressen, in Nederland, België, Frankrijk en Spanje.

Op deze website vind je veel informatie over routes zowel voor lopers als voor fietsers. Je vindt deze onder het menu Routes.

Veiligheid in het verkeer heb je vaak zelf in de hand. Dat het niet verstandig is over het rechter wegrandje van een weg met veel vrachtverkeer te lopen, kun je zelf ook wel bedenken. Over je persoonlijke veiligheid tijdens de tocht hoef je je geen zorgen te maken, ook niet als je in je eentje onderweg bent. Natuurlijk zijn er altijd verhalen over spannende of vervelende ontmoetingen en momenten waarop iemand zich niet op zijn gemak of mogelijk zelfs bedreigd voelde. De camino is niet onveiliger dan een gewone tocht door Nederland of België. In de middeleeuwen moest je oppassen voor zogenaamde 'coquillards', boeven die zich als pelgrim voordeden en de schelp droegen als dekmantel voor hun malafide praktijken. Tegenwoordig komen die nauwelijks meer voor, al duiken er nog steeds verhalen op van pelgrims die met een zielig verhaal geld lenen dat ze uiteraard nooit terugbetalen. Voor je medepelgrims hoef je niet bang te zijn, maar het is natuurlijk nooit verstandig om waardevolle spullen onbeheerd achter te laten in de herberg, ook niet tijdens het douchen. Een plastic zakje met je geld en waardepapieren mee naar de douche nemen is dan een goed idee. De bewoners van de streken waar je doorheen komt, zullen je in je waarde laten. Ze zijn misschien nieuwsgierig naar het doel van je reis en je motieven. Gedraag je als een gast en ze zullen je met respect behandelen en als het nodig is de helpende hand bieden. Maar zoals vaak geldt, blijf op je qui-vive en gebruik je gezond verstand, vooral in de grote steden. Slecht volk kun je overal tegenkomen. Fietsers doen er goed aan hun fiets met bagage in grote steden niet onbeheerd achter te laten. Wil je een kerk of kathedraal bezoeken, ga dan om de beurt naar binnen. Reis je solo, dan is er nog een andere oplossing. Voor de kerk zitten vaak bedelaars. Voor een kleine vergoeding passen ze graag op je fiets. “Hangouderen” op een bankje doen dit zelfs gratis voor je.

Mocht je een vaste partner hebben met dezelfde ideeën als jij en spelen fysieke en mentale factoren geen belemmerende rol, dan is het antwoord niet zo moeilijk. Ga samen het avontuur aan! Voor veel paren blijkt een gezamenlijk volbrachte pelgrimstocht achteraf het ultieme avontuur in hun leven te zijn geweest. En veel mensen ervaren het als heel bijzonder een keer met een van hun (oudere) kinderen op pelgrimage te zijn geweest. Je komt tot gesprekken die je thuis niet zo snel zou voeren. Of zoals een vader het verwoordde: “Ik had met mijn dochter afgesproken dat we elkaar elke dag een vraag zouden stellen die je thuis niet zo snel op tafel zou leggen.” Anders ligt het als je partner niet zo veel in pelgrimeren ziet, of daartoe fysiek niet in staat is of als je geen partner (meer) hebt. Ga je dan alleen of zoek je een wandel- of fietsmaatje? Voor je beslist, is het verstandig na te gaan hoe je zelf in elkaar zit. Sommige mensen hebben behoefte aan gezelschap, een klankbord om een lach of traan mee te delen; anderen hebben genoeg aan zichzelf. Alleen op stap gaan, langdurig onderweg zijn en alleen met jezelf te maken hebben, is een boeiende uitdaging en voor velen een bijzondere ervaring. Een ander wel eens vergeten punt: als je solo reist, leg je gemakkelijker contacten dan als “setje”. Als je van huis vertrekt, zal dit contact de eerste tijd vooral met de plaatselijke bevolking zijn. Na Vézelay of Le Puy wordt de kans op medepelgrims aanzienlijk groter. Opvallend is dat men vaak veel aandacht besteedt aan materiaalkeuze en training, maar dat men denkt dat het samen op pad gaan iets is wat zich vanzelf wel regelt. Samen met iemand gedurende langere tijd onderweg zijn, is niet niks en het vraagt echt de nodige tijd en energie om er achter te komen of de beoogde persoon wel de juiste is om mee op pad te gaan. Kleine eigenaardigheden van je reisgenoot die je in het begin nog ‘apart’ vindt, kunnen in de loop der tijd uitgroeien tot grote ergernissen. (...) Hier is maar één remedie tegen: oefen eerst eens door een paar dagen samen op pad te gaan. En als het toch niet blijkt te klikken, zeg dit dan ook eerlijk. Op tijd afhaken, hoeft geen pijn te doen. Pijnlijk wordt het pas als je dit moment te lang hebt uitgesteld. (...)

Nee, het moet niet, maar het maakt de reis meer dan anders tot een unieke ervaring. Als je er nu aan toe bent en je kan het nu realiseren, stel het dan vooral niet uit. Misschien krijg je deze kans nooit meer! Zorg er wel voor dat bij vertrek thuis alles goed geregeld is en maak afspraken hoe je het thuisfront op de hoogte houdt. Onderschat de benodigde tijd en de inspanning niet, maar eenmaal weer thuis, kijk je met voldoening terug op wat de reis je heeft gebracht. Als je de reis onderneemt als een meerjarenproject moet je je vertrek elk jaar weer opnieuw voorbereiden. Je moet er steeds weer voor zorgen dat je spullen in orde zijn, elke keer weer opnieuw op gang komen en tenslotte altijd weer de reis afbreken. Je zult in de relatief korte perioden dat je onderweg bent nooit het fysieke, psychologische en spirituele niveau bereiken dat je ervaart als je de tocht in één keer maakt.